Święty Mikołaj z Tolentino

Legenda głosi, że rodzice Mikołaja byli już w średnim wieku, a jeszcze nie mieli dzieci. Udali się więc z pielgrzymką do sanktuarium św. biskupa Mikołaja w Bari. Dziecko, które się urodziło, traktowali jako owoc swych modlitw i wstawiennictwa świętego, dlatego dali mu na imię Mikołaj.

Mikołaj urodził się w 1245 r. w Marchii Ankońskiej, w okolicach Fermo, w Sant’Angelo (środkowe Włochy) i w bardzo młodym wieku wstąpił do klasztoru augustianów w sąsiednim mieście Tolentino. Cechowała go gorliwość w modlitwie, surowość życia, uprzejmość i otwartość w stosunku do innych, wrażliwość zwłaszcza wobec chorych i potrzebujących.

Po święceniach kapłańskich w 1271 r. przez krótki czas pracował w różnych klasztorach swojej prowincji, a w 1275 r. powrócił do Tolentino, gdzie pozostał do końca swego życia. Zmarł w 1305 r.

Rozwój miast pod koniec XIII w. spowodował ogólny kryzys wartości moralnych
i religijnych. Zadaniem zakonów żebraczych stała się praca nad poprawą tego stanu rzeczy; św. Mikołaj także podjął to zadanie. Głosił kazania na ulicach miasta, często nawiedzał mieszkania, szpitale i więzienia. Był owocnym kaznodzieją i spowiednikiem o specyficznym charyzmacie; w głoszeniu słowa Bożego nie posługiwał się wstrząsającymi obrazami, lecz raczej dającymi nadzieję. Posiadał rzadką siłę przekonywania. Zaufaniem obdarzali go zwłaszcza wielcy grzesznicy, gdyż umiał się nimi tak zająć, że poważnie pracowali nad swoim nawróceniem. Jego specyficzny charyzmat ujawniał się także podczas odprawiania Mszy św., co czynił z tak wielkim nabożeństwem, że poruszało ono wszystkich obecnych. Ludzie ufali w skuteczność jego modlitwy, zwłaszcza za dusze w czyśćcu cierpiące.

Podczas jego 30-letniej działalności w Tolentino oblicze religijno-moralne miasta uległo znacznej zmianie. Także po jego śmierci pojawiły się liczne świadectwa o jego wstawiennictwie przed Bogiem w chorobach, nieszczęściach i rozmaitych potrzebach. U schyłku średniowiecza stał się jednym z wielkich orędowników w potrzebie dla wiernych zachodniego chrześcijaństwa. W czasie Soboru Ferrarsko-Florenckiego pertraktowano zawarcie unii z Kościołem Wschodnim i ówczesny Papież Eugeniusz IV polecił tę sprawę specjalnej trosce i wstawiennictwu św. Mikołaja; unia została zawarta w 1439 r. Również obecnie Mikołaj uchodzi za patrona jedności Kościoła.

Dwadzieścia lat po jego śmierci został rozpoczęty proces kanonizacyjny, lecz z powodu różnych burzliwych wydarzeń w Kościele, zakończony został dopiero w 1446 r. W Tolentino, gdzie został pochowany, w 1628 r. została wybudowana bazylika. Posiada ona wspaniałą kaplicę, zwaną „capellone”, która początkowo była poświęcona św. Augustynowi, lecz z czasem w centrum nabożeństwa znalazł się św. Mikołaj. Najnowsze badania archiwalne mówią, że budowa tej kaplicy została zakończona w 1345 r. Wszystkie ściany pokryte są dwoma rzędami fresków. Dolne rzędy ukazują sceny z życia św. Mikołaja i stanowią cenne źródło informacji o jego życiu. Górne rzędy opowiadają zdarzenia z życia Chrystusa i Matki Bożej.

Przez długie lata jedynymi relikwiami świętego były jego ramiona, które niegdyś oddzielono od reszty ciała. Dopiero w 1926 r. pod bazyliką odkryto grób Mikołaja, z którego resztę relikwii przeniesiono do „cappellone”. W Zakonie augustiańskim istnieje zwyczaj święcenia „chlebków św. Mikołaja”, używanych jako sakramentalia. W Polskiej prowincji św. Mikołaj jest patronem kościoła rektoralnego augustianów w Krakowie na Prokocimiu.